گلوکوم به گروهی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود که باعث آسیب به عصب بینایی می‌شود. عصب بینایی با بیش از یک میلیون فیبر عصبی چشم را به مغز متصل می‌کند، این عصب مهم مسئول حمل تصاویر به مغز است.
فیبرهای عصب بینایی بخشی از شبکیه را تشکیل می‌دهند که به چشم بینایی می‌دهد. این فیبر عصبی زمانی آسیب می‌بیند که فشار چشم خیلی زیاد شود. با گذشت زمان، فشار بالا باعث از بین رفتن رشته‌های عصبی و در نتیجه کاهش بینایی می‌شود. اگر گلوکوم درمان نشود، احتمالاً از دست دادن بینایی و نابینایی رخ خواهد داد.
گلوکوم یک بیماری چشمی است که معمولاً به دلیل افزایش فشار در چشم ایجاد می‌شود. گلوکوم می‌تواند باعث از دست دادن بینایی شود، اغلب بدون هیچ نشانه یا علامت هشدار دهنده رخ می دهد.
معاینات منظم چشم، از جمله آزمایشات خاص گلوکوم، برای تشخیص زودهنگام گلوکوم امری ضروری است. اگر این بیماری زود تشخیص داده شود، می‌توان گلوکوم را به درستی مدیریت کرد تا از مشکلات عمده بینایی جلوگیری شود.
راه‌های تشخیص گلوکوم:
این مقاله شش آزمایش مورد استفاده برای تشخیص گلوکوم را بررسی می‌کند. در این مقاله در مورد آزمایش‌های فردی گلوکوم و نحوه تفسیر نتایج اطلاعاتی یاد خواهید گرفت از جمله اینکه چه کسی به این آزمایش‌ها نیاز دارد و باید چه انتظاری داشته باشید.
1- تونومتری:
تونومتری یک آزمایش بسیار رایج برای اندازه‌گیری فشار چشم یا فشار داخل چشم (IOP) است. اگر فشار چشم بالاتر از حد طبیعی باشد ممکن است در معرض خطر ابتلا به گلوکوم قرار بگیرید اما این یک تشخیص قطعی برای گلوکوم نیست.
اکثر افراد در محدوده طبیعی قرار دارند اما ممکن است برخی افراد با فشار چشم پایین به گلوکوم مبتلا شوند و برخی دیگر با فشارهای بالاتر، گلوکوم نداشته باشند.
یک معیار مهم این است که آیا فشار زیاد بالا و پایین می‌شود یا خیر و این فشار چشم با چشم بیمار چه می‌کند.
متداول‌ترین نوع تست تونومتری آزمایش تونومتری طرح Goldmann نام دارد. این آزمایش، مدتها استاندارد بین المللی اندازه‌گیری فشار چشم در نظر گرفته شده است. آزمایش گلدمن، شامل استفاده از یک پروب با نوک تخت است که به آرامی بر روی سطح چشم بیمار فشار وارد می‌کند.
2- افتالموسکوپی:
از افتالموسکوپی برای بررسی فشار داخل چشم استفاده می‌شود. افتالموسکوپی را می‌توان روی چشم گشاد یا غیر گشاد انجام داد. چشم پزشک برای مشاهده عصب بینایی از لنزهای ذره بین مخصوص و وسایل پزشکی استفاده می‌کند.
افتالموسکوپ پرتوی کوچکی از نور را از طریق مردمک چشم بیمار هدایت می‌کند که به پزشک کمک می‌کند هرگونه ناهنجاری در لنز چشم، دیسک بینایی، شوک زجاجیه‌ای و شبکیه را تشخیص دهد.
رنگ، شکل و سلامت کلی عصب بینایی در ارزیابی گلوکوم مهم است.
پزشک همچنین ممکن است از یک دوربین دیجیتال برای عکاسی از عصب بینایی استفاده کند. گاهی اوقات، عکس‌های استریو برای ارائه یک تصویر سه بعدی برای ارزیابی بهتر شکل کلی عصب بینایی گرفته می‌شود.
3- گونیوسکوپی:
گونیوسکوپی یک آزمایش گلوکوم است که با استفاده از دستگاه آینه‌ای مخصوص به آرامی سطح چشم را لمس می‌کند.
گونیوسکوپی زاویه برخورد قرنیه با عنبیه را بررسی می‌کند. این که این زاویه باز یا بسته باشد می‌تواند به پزشک بگوید که چه نوع آب سیاه وجود دارد و چه شدتی ممکن است گلوکوم باشد.
پس از بى‌حس کردن چشم، در حالى‌که بيمار جلوى اسليت لامپ مى‌نشيند، گونیولنز را بر روى سطح چشم بيمار قرار مى‌دهند و زاويه اتاق قدامى را با بزرگ‌نمائى مشاهده مى‌کنند. با درجه چرخاندن گونيولنز، مى‌توان دور تا دور زاويه را بررسى کرد.
گونیوسکوپی را می‌توان با استفاده از توموگرافی انسجام نوری نیز تکمیل کرد.
4- تست میدان دیداری:
تست میدان بینایی یا پریمتری تستی است که میزان حساسیت بینایی فرد را اندازه گیری می‌کند. این آزمایش باید در فواصل منظم تکرار شود تا معلوم گردد آیا فقدان دید پیشرفت کرده یا ثابت مانده است.
در طول آزمایش شما مستقیماً به یک نور کوچک یا یک هدف دیگر نگاه خواهید کرد. پزشک از شما می‌خواهد که موقع دیدن نور فلاش در دید محیطی خود به آنها اطلاع دهید. امروزه اکثر تست‌های میدان بصری کامپیوتری هستند. آزمایش میدان بینایی معمولاً باید چندین بار تکرار شود تا پزشک بتواند ارزیابی معتبری انجام دهد.
5- تجزیه و تحلیل فیبر عصبی:
تجزیه و تحلیل فیبر عصبی یک آزمایش جدیدتر گلوکوم است که ضخامت لایه فیبر عصبی را اندازه‌گیری می‌کند. ممکن است نواحی نازک‌تر نشان دهنده آسیب ناشی از گلوکوم باشد.
تجزیه و تحلیل رشته‌های عصبی به ویژه برای بیمارانی مفید است که دارای ویژگی‌های بالینی یا عوامل خطر هستند که شانس ابتلا به گلوکوم را افزایش می‌دهند.
همچنین می‌تواند نشان دهد که آیا گلوکوم فرد به تدریج بدتر می‌شود یا خیر.
6- پاکیمتری:
پاکیمتری روشی است که ضخامت قرنیه را اندازه‌گیری می‌کند. اگرچه تحقیقات هنوز در مورد اهمیت ضخامت قرنیه در حال انجام است اما پاکیمتری شروع به ایفای نقش بزرگتری در آزمایش گلوکوم کرده است.
به نظر می‌رسد ضخامت قرنیه بر فشار چشم در هنگام انجام تونومتری تأثیر می‌گذارد.
گلوکوم بر اساس قومیت:
گلوکوم به طور نامتناسبی سیاه پوستان را در ایالات متحده مورد هدف قرار می‌دهد و تقریباً 34 نفر از هر 1000 نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
گلوکوم بر اساس سن و جنس:
گلوکوم یکی از آن شرایطی است که احتمال ابتلا به آن با افزایش سن بیشتر می‌شود. اگر قبل از 40 سالگی به گلوکوم مبتلا شوید، ممکن است به آن گلوکوم زودرس گفته شود.
در سال 2017، تقریباً 13 نفر از هر 1000 بزرگسال بالای 45 سال دارای اختلال بینایی مرتبط با گلوکوم بودند.
به دلیل سایر بیماری‌های رایج سلامتی که ممکن است افراد با افزایش سن به آن مبتلا شوند افراد مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. آسیب ناشی از گلوکوم حول افزایش فشار چشم می‌چرخد. سایر شرایط در میان سالمندان، مانند دیابت و فشار خون بالا می‌تواند در افزایش فشار چشم نقش داشته باشد. ابتلا به دیابت احتمال ابتلا به گلوکوم را دو برابر می‌کند.
زنان در مقایسه با مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا به گلوکوم هستند. زنان 61 درصد موارد گلوکوم را تشکیل می‌دهند. که علت آن ممکن است مربوط به آن باشد که زنان اغلب بیشتر از مردان عمر می‌کنند و سن بالا عامل افزایش شیوع است.
علل گلوکوم و عوامل خطر:
گلوکوم اشکال مختلفی دارد که می‌تواند با علل مختلفی همراه باشد. اشکال مختلف این حالت عبارتند از:
- گلوکوم با زاویه باز: افزایش فشار ناشی از مشکلات در سیستم زهکشی چشم که مانع از جریان مناسب مایعات می‌شود.
- گلوکوم زاویه بسته: این بیماری به دلیل انسداد ناگهانی کانال‌های تخلیه چشم ایجاد می‌شود.
- گلوکوم مادرزادی: این شکلی است که در نوزادان یافت می‌شود و در آن کانال‌های تخلیه چشم به اندازه کافی توسعه نیافته یا به درستی رشد نکرده‌اند.
- گلوکوم با فشار طبیعی: آسیب به عصب بینایی ایجاد می‌شود حتی اگر فشار داخل چشم در محدوده طبیعی باشد.
- گلوکوم نئوواسکولار: به نظر می‌رسد آسیب به رگ‌های خونی در بدن ناشی از دیابت کنترل نشده و سایر مشکلات سلامتی باشد.
- گلوکوم یوویتیک: این امر با بیماری‌های التهابی و خود ایمنی مرتبط است.
عوامل خطر مختلفی وجود دارد که برخی افراد را بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به گلوکوم قرار می‌دهد. این عوامل خطر عبارتند از:
- سن: خطر ابتلا به گلوکوم با افزایش سن افزایش می‌یابد.
- ژنتیک: اگر اعضای نزدیک خانواده مانند والدین یا خواهر یا برادر مبتلا به گلوکوم دارید، احتمال ابتلا به آن بیشتر است.
- قرنیه نازک‌تر: هر چه ضخامت قرنیه کمتر باشد، احتمال ابتلا به گلوکوم بیشتر می‌شود.
- فشار مایع بالاتر: هر چه فشار مایع شما بیشتر باشد، احتمال ابتلا به گلوکوم بیشتر می‌شود.
- شرایط پزشکی همزمان:ابتلا به دیابت، فشار خون بالا و بیماری قلبی این خطر را افزایش می‌دهد.
- استفاده از کورتیکواستروئیدها: استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها خطر را افزایش می‌دهد.
منبع: six tests for glaucoma
