لنز یا عدسی فتوکرومیک یکی از گزینه‌های خریداران عینک هنگام انتخاب لنز عینک است. وقتی این لنزها در معرض نور خورشید یا سایر منابع نور ماوراء بنفش قرار می‌گیرند به رنگ تیره‌تر تغییر پیدا می‌کنند.
نام‌های دیگر عدسی فتوکرومیک عبارتند از:
- لنزهای انتقالی
- لنزهای تطبیقی با نور
- لنزهای رنگی متغیر
عدسی فتوکرومیک در چه مواردی کاربرد دارد؟
لنزهای فتوکرومیک برای افرادی ایده‌آل است كه نیاز به عینک دائمی دارند. هدف اصلی لنزهای فتوکرومیک محافظت از چشم‌ها در برابر اشعه ماوراء بنفش و رفع نیاز به یک جفت عینک آفتابی جداگانه است. لنزهای فتوکرومیک در برابر اشعه‌های UVA و UVB محافظت همیشگی دارند. این ویژگی محافظتی به روشن یا تیره بودن لنز در لحظه بستگی ندارد. پرتوهای UVA و UVB دو نوع نور فرابنفش خورشید هستند که می‌توانند از جو زمین عبور کنند. این دو نوع پرتو از جمله انواع اصلی پرتوهای خورشیدی هستند که باید در مبحث سلامتی انسان مورد توجه ویژه قرار بگیرند زیرا نگران کننده هستند.
چگونه اشعه ماوراء بنفش به چشم‌ها آسیب می‌رساند؟
شما در طول زندگی خود به طور مکرر در معرض نور خورشید و پرتوهای مضر آن قرار می‌گیرید. در طول زندگی اشعه ماوراء بنفش می‌تواند به چشم‌ها و پوست اطراف آن آسیب جدی برساند، که همین امر محافظت از چشم‌ها را با استفاده از محصولاتی همچون لنزها و عدسی‌های فتوکرومیک واجب میکند. انواع آسیب‌های چشمی که قرار گرفتن مکرر در برابر نور ماوراء بنفش خورشید می‌تواند منجر به آن شود عبارتند از:
- آب مروارید: با این وضعیت که شما بدون سلاح مجهز به لنز یا عدسی فتوکرومیک در برابر خورشید قرار می‌گیرید لنزهای چشم کدر می‌شوند و به طور فزاینده‌ای مات خواهند شد. آب مروارید در نهایت منجر به نابینایی می‌شود و برای جلوگیری از این عارضه و درمان آن نیاز به جراحی لیزیک است.
- دژنراسیون ماکولا: این یکی از دلایل اصلی نابینایی در افراد بالای ۵۵ سال است. دژنراسیون ماکولا نتیجه آسیب انباشته چشم در طول زندگی است. در حال حاضر هیچ‌گونه درمانی برای این بیماری وجود ندارد، بنابراین این جاست که استفاده از لنزهای فتوکرومیک در سنین پایین‌تر جهت جلوگیری از این عارضه ضروری می‌شود.
- آسیب به قرنیه: قرنیه برای بینایی مناسب چشم‌ها بسیار مهم است. امواج فرابنفش خورشید می‌تواند به قرنیه چشم آسیب جدی برساند.
- آسیب پوست اطراف چشم: پوست اطراف چشم نسبت به جاهای دیگر بدن حساس‌تر و نازک‌تر است نمونه‌هایی از مشکلات پوستی ناشی از پرتوهای ماوراء بنفش خورشید عبارتند از:
خشکی، چین و چروک، از دست دادن خاصیت ارتجاعی و رنگدانه‌های خالدار. - سرطان کارسینوم سلول سنگفرشی: نوعی سرطان خاص است که منجر به جهش‌هایی در سلول‌های داخلی چشم می‌شود و در نهایت این سرطان می‌تواند منجر به برداشتن و تخلیه کل چشم به وسیله جراحی شود.
عدسی فتوکرومیک چگونه عمل میکند؟
لنزهای فتوکرومیک از دهه ۱۹۶۰ به وجود آمدند. فناوری ساخت اینگونه لنزها از آن زمان تاکنون دستخوش تغییرات بسیاری شده است، اما اصول اساسی ساخت آن ثابت مانده است. به طور کلی این لنزها با استفاده از واکنش‌های شیمیایی ایجاد می‌شوند که توسط قرارگیری در معرض پرتو ماوراء بنفش خورشید کار می‌کنند. نتیجه واکنش شیمیایی تغییر رنگ در عدسی فتوکرومیک است. اولین لنزهای فتوکرومیک از شیشه ساخته شده و با کلرید نقره و هالید نقره در میان مولکول‌های دیگر پوشیده شده بودند. این ترکیبات نقره در اثر بر هم کنش با امواج ماوراء بنفش خورشید دچار تغییرات شیمیایی می‌شدند.
تغییر شیمیایی باعث تیره شدن آنها می‌شد. هنگامی که نور UV از بین می‌رفت، واکنش معکوس می‌شد. لنزهای فتوکرومیک معمولاً حدود ۳۰ ثانیه طول می‌کشد تا کاملا تیره شوند و بین ۲ تا ۵ دقیقه نیز طول می‌کشد تا به حالت شفاف قبلی باز گردند. امروزه لنزهای فتوکرومیک از مواد مختلفی ساخته می‌شوند و رنگ‌های فتوکرومیک اختصاصی به روش‌های مختلفی به این مواد اضافه می‌شوند. مولکول‌های موجود در رنگ‌ها با سرعت‌های متفاوتی در برابر نور تغییر رنگ می‌دهند. این بدان معنا است که لنزها باید متناسب با میزان نور UV دریافتی تیره شوند. هرچه در محیط روشن‌تری قرار بگیرید لنزهای شما تیره‌تر می‌شوند.
لنزها و عدسی‌های فتوکرومیک از چه جنسی هستند؟
این روزها عدسی‌های شیشه‌ای رواج بسیار کمتری نسبت به سایر مواد مصنوعی دارند. بیشتر لنزها از نوعی پلاستیک و رزین ساخته می‌شوند. دلیل انتقال این است که رزین‌ها سبک‌تر و محکم‌تر از شیشه هستند، همچنین خراشیدن آنها سخت‌تر است و پوشاندن یکنواخت یا تزریق مولکول فتوکرومیک به آنها آسان‌تر است. فریم لنزهای فتوکرومیک می‌تواند در انواع مواد از جمله فلز و پلاستیک باشد.
انواع مختلف شیشه در عینک‌های با عدسی فتوکرومیک
امروزه طیف گسترده‌ای از لنزهای فتوکرومیک در بازار موجود هستند. شما می‌توانید آنها را در مجموعه‌ای از سبک‌های طراحی شده متناسب با نیازهای خاص خود تهیه کنید. به عنوان مثال:
- عینک اسپرت: از این نوع عینک فتوکرومیک در مسابقات ورزشی استفاده می‌شود و برای این کار اختصاصی ایمن سازی شده‌اند. این‌ها شامل مواد پلی کربنات و تریوکس بوده‌اند. لنزهای انتقالی در هر دو نوع موجود هستند.
- لنز فتوکرومیک روکش‌دار: لنزهای فتوکرومیک از انواع خاصی از پوشش ساخته شده‌اند که افراد دوست دارند روی عینک خود داشته باشند. به عنوان مثال پوشش‌های ضد انعکاس به کاهش تابش خیره کننده کمک می‌کنند و برای رانندگی در شب گزینه ایده عالی هستند. لنزهای روکش‌دار ضد آب از مه آلود شدن لنز هنگام حرکت و جابجایی از فضای سرد به محیط‌های گرم جلوگیری می‌کنند.
- لنزهای رنگی متنوع: لنزهای فتوکرومیک سنتی فقط به رنگ خاکستری در دسترس بودند. اما امروزه عینک‌های آفتابی معمولی می‌توانند در طیف وسیعی از رنگ‌ها در دسترس باشند. این روزها می‌توانید لنزهای فتوکرومیک قهوه‌ای یا سبز نیز تهیه کنید.
- لنزهای دو کانونی، چند کانونی و با شاخص بالا: لنزهای خاصی برای مقابله با مشکلات بینایی خاص طراحی شده‌اند. لنزهای فتوکرومیک برای رایج‌ترین انواع عینک‌های اصلاح کننده بینایی در دسترس هستند. به عنوان مثال: نسخه دو کانونی به افرادی کمک میکند که به سختی می‌توانند دور و نزدیک را ببینند و گزینه‌های با شاخص بالا نیز برای افراد مناسب است که به نسخه‌های قوی عینک نیاز دارند.
آیا لنزهای فتوکرومیک برای همه افراد مناسب است؟
لنزهای فتوکرومیک برای همه افراد مناسب نیست. مزایا و معایبی دارد که باید قبل از انتخاب این لنزها آن را در نظر بگیرید. مواردی که باید در نظر داشته باشید عبارتند از:
مزایای عدسی فتوکرومیک:
- کاهش در هزینه‌ها: لنزهای فتوکرومیک از لنزهای دیگر گران‌تر هستند، اما به هر حال هنوز هم ارزان‌تر از تهیه دو عینک یعنی عینک آفتابی طبی جداگانه به همراه عینک معمولی هستند.
- محافظت از نور آبی: این لنزها از نور آبی و همچنین اشعه ماوراء بنفش خورشید محافظت می‌کنند. این برای همه لنزها صادق نیست نور آبی از منابعی مانند: صفحه نمایش تلفن همراه و رایانه می‌آید و یکی از دلایل رایج خستگی چشم دیجیتال است.
- محافظت در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید: لنزهای فتوکرومیک محافظت کاملی در برابر پرتو UV خورشید ایجاد می‌کنند و از نور خورشید جلوگیری می‌کنند.
- راحتی و سهولت در استفاده: فقط کافی است یک جفت عینک داشته باشید که هم فتوکرومیک است و هم نمره چشم شما را دارد و دیگر نیاز به تعویض عینک هنگام حضور در معرض نور خورشید نخواهد بود.
- سلامت چشم‌ها: کاهش قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش می‌تواند خطر ابتلا به آب مروارید یا پیرچشمی و سایر مشکلات چشمی مربوط به سن را کاهش دهد و چشم‌های سالم‌تری داشته باشید.
معایب عدسی فتوکرومیک:
- ناتوانی در کنترل زمان انتقال (زمان واکنش): شما نمی‌توانید زمان انتقال یا زمان واکنش لنز را کنترل کنید. این فقط به میزان نور ماوراء بنفش محیط بستگی دارد که در محیط اطراف شما چه شرایطی وجود دارد. این مورد می‌تواند در مکان‌هایی با چراغ‌های فلورسنت روشن مشکل‌ساز شود و می‌تواند حتی باعث تغییر لنز شما در محیط داخل خانه نیز شود.
- اثرات دما: دماهای سردتر باعث می‌شود که برخی از عدسی‌های فتوکرومیک کندتر از حالت عادی تغییر کنند، که می‌تواند در زمستان استفاده از عینک را خسته کننده کند.
جدیدترین لنزهای فتوکرومیک ۲۰۲۲:
صنعت نوری به طور مداوم در حال پیشرفت و تولید لنزهای جدید است در اینجا برخی از جدیدترین طراحی‌های لنز فتوکرومیک در سال ۲۰۲۲ آورده شده است:
لنزهای فتوکرومیک برای استفاده روزانه:
1- لنز Transition VII/signature
این نوع لنز لنزی است که در داخل خانه و دور از اشعه ماوراء بنفش خورشید کاملا واضح و شفاف است و در خارج از منزل به رنگ تیره تغییر میکند. این لنز به گونه‌ای طراحی شده که در محیط‌های داخلی و در شب کاملاً شفاف باشد، در حالی‌که به سرعت در شرایط آفتابی و روشن و در فضای باز سازگار شده و تاریک می‌شود. لنز جدید Transition VII برای رانندگی گزینه مناسبی نیست، زیرا شیشه جلو خودرو UV مورد نیاز برای انتقال لنز را مسدود میکند.
2- لنز Transition XTractive
این لنز برای تغییر به عینک آفتابی در خارج از منزل مناسب بوده و تیره‌تر از لنزهای معمولی طراحی شده است، همچنین دارای رنگ روشنی در داخل خانه است تا از نور زیاد دور شود. XTractive همچنین برای واکنش در داخل خودرو و پشت شیشه جلو طراحی شده است تا در هنگام رانندگی از چشمانشان در برابر نور خورشید محافظت کند. شیشه‌های جلوی مدرن، جلوی نور روشن و UV را می‌گیرند. لنزهای فتوکرومیک XTractive هنگام رانندگی برای کاهش تابش نور خورشید فعال می‌شوند. این لنز همچنین درصد محافظتی 100 درصدی را در مقابل اشعه مضر خورشید یعنی UVA برقرار می‌کنند و حدود 88 درصد نیز نور آبی – بنفش را در فضای باز و 34 درصد در داخل خانه مسدود می‌کنند.
این لنزها در 3 رنگ موجودهستند:
– transition XTractive قهوه ای
– transition XTractive سبز گرافیکی
– transition XTractive طوسی
لنزهای فتوکرومیک مناسب رانندگی
Transition Drive wear
این لنزها دارای فناوری پلاریزه و فتوکرومیک ترکیبی هستند. فیلتر پلاریزه تابش خیره کننده و بازتاب آن را از جاده و سایر اشعه بازتابنده نور کاهش می‌دهد، در حالی که فیلتر فتوکرومیک رنگ لنز را متناسب با شرایط رانندگی تنظیم میکند. لنزهای مناسب رانندگی Drive wear دارای رنگ سبز و زرد برای استفاده در نور کم هستند و برای زمان‌هایی که نور بیش از حد است به رنگ قرمز و قهوه‌ای تیره تنظیم می‌شوند.
نتیجه‌گیری:
لنزهای ترانزیشن یا فتوکرومیک راه بسیار خوبی برای محافظت از چشم‌ها در برابر پرتوهای مضر خورشید و ماورای بنفش هستند و به طور بالقوه هزینه‌های تهیه لنزهای متعدد را کاهش می‌دهند.
