بلفاریت، اصطلاح پزشکی برای یک بیماری شایع چشم است که باعث تحریک و تورم پلک‌ها می‌شود. این بیماری مزمن بوده و تشخیص و درمان به موقع آن برای جلوگیری از مشکلات بیشتر بسیار اهمیت دارد. اگر پلک‌هایتان قرمز و دردناک شده و یا حس خارش و وجود جسم خارجی در چشم‌هایتان دارید، حتما به کلینیک چشم‌پزشکی معتبر مراجعه کنید.
بلفاریت چیست؟
بلفاریت به معنای التهاب پلک است. در این بیماری لبه‌های پلک شما قرمز، متورم و پوسته‌پوسته می‌شود و معمولا هر دو چشم را درگیر می‌کند. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که شما به یک بیماری پوستی، عفونی یا انسداد غدد چربی شده مبتلا هستید. ممکن است این موارد یکباره اتفاق بیفتند. درواقع بلفاریت نوعی التهاب چشمی است که می‌تواند عفونت ایجاد کند. با این حال، در بیشتر موارد مسری نیست و باعث نابینایی نمی‌شود.
بلفاریت در چه افرادی بیشتر دیده می‌شود؟
بلفاریت هم در بزرگسالان و هم کودکان و در هر دو جنس دیده می شود. با این حال، یک شکل آن بلفاریت استافیلوکوک عمدتاً زنان را مبتلا می کند. بلفاریت در افراد بالای ۵۰ سال بیشتر مشاهده شده وکسانی هم که پوست خشک، آکنه و دیابت دارند یا اصول بهداشتی را کمتر رعایت می‌کنند، در معرض ابتلا به بلفاریت هستند.
علائم و نشانه های بلفاریت چیست؟
بلفاریت علائم و نشانه های مختلفی نشان می‌دهد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پلک‌های متورم یا چرب
- چشم‌های قرمز و تحریک شده که خارش یا سوزش دارند.
- پوسته شدن مژه‌ها و گوشه پلک‌ها که باعث می‌شود پلک‌های شما به هم بچسبند.
- خشکی چشم یا ریزش اشک زیاد
- پلک زدن بیش از حد
- فتوفوبیا (حساسیت به نور)
- تاری دید
- ریزش مژه
- مژه هایی که به سمت داخل چشمان شما رشد می‌کنند (تریکیازیس).
چه عواملی باعث بلفاریت می‌شوند؟
در بیشتر مواقع، بلفاریت به این دلیل اتفاق می‌افتد که باکتری‌های زیادی روی پلک‌هایتان و در بن مژه‌ها وجود دارند. همچنین اگر غدد میبومین تولید کننده روغن‌های اشک شما مشکل دارند یا اگر به برخی بیماری‌های پوستی یا عفونی مبتلا هستید، ممکن است بلفاریت رخ دهد.
انواع بلفاریت:
بسته به اینکه کدام قسمت از پلک شما درگیر شده، دو نوع بلفاریت وجود دارد:
بلفاریت پیشین:
این نوع زمانی اتفاق می‌افتد که قسمت بیرونی جلوی پلک، جایی که مژه‌ها از پلک‌های شما بیرون می‌آیند، قرمز و متورم باشد، یا زمانی که روی مژه‌های خود شوره دارید.
علل بلفاریت پیشین:
علت این نوع بلفاریت به شرح زیر است:
- آکنه روزاسه: روزاسه باعث التهاب پوست صورت شده و می‌تواند پلک‌های شما را هم درگیر کند.
- آلرژی: آلرژی به محلول‌های لنز، قطره‌های چشمی یا آرایش می‌تواند باعث تحریک شود.
- شوره سر (درماتیت سبورئیک): پوسته پوسته شدن شوره سر می‌تواند پلک‌ها را تحریک کرده و باعث التهاب شود.
- خشکی چشم: مجاری اشک خشک می‌تواند مقاومت باکتریایی را تغییر داده و در نتیجه عفونت ایجاد کند.
- شپش یا کنه در مژه‌ها (demodicosis): شپش یا کنه دمودکس می‌تواند فولیکول‌ها و غدد مژه را در چشم شما مسدود کند. براساس مطالعات ۳۰ درصد از افراد مبتلا به بلفاریت مزمن، کنه دمودکس داشتند.
بلفاریت پسین:
این نوع زمانی اتفاق می‌افتد که غدد میبومین تولید کننده چربی در زیر پلک شما روغن غلیظ یا ناسالم تولید کنند.
علل بلفاریت پسین:
شناخت علت‌های بلفاریت پسین به درمان سریع‌تر آن کمک شایانی می‌کند. این دلایل به شرح زیر است:
- اختلال در عملکرد غدد میبومین (MGD): هنگامی که روغن غدد میبومین آزادانه جریان نداشته باشد، ممکن است دچار خشکی چشم شوید که منجر به التهاب و عفونت می‌شود.
- همچنین آکنه روزاسه و شوره سر از علت‌های بروز بلفاریت پسین محسوب می‌شوند.
سایر فاکتورهای خطر برای ایجاد بلفاریت چیست؟
علاوه بر داشتن روزاسه و شوره سر، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به بلفاریت باشید اگر:
- دیابت داشته باشند.
- از لنز استفاده کنید.
- در معرض مواد محرک مانند گرد و غبار و مواد شیمیایی هستید.
- در محیط های خشک کار یا زندگی می‌کنید.
- در معرض میکروب و محیط آلوده قرار دارید.
- آرایش خود را به طور کامل پاک نمی‌کنید.
- پوست چرب دارید.
- از داروهای خاصی مانند داروهای درمان سرطان استفاده می‌کنید.
- یائسگی یا تغییرات هورمونی را پشت سر می گذارید.
بلفاریت چگونه تشخیص داده می شود؟
هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص بلفاریت وجود ندارد. چشم‌پزشک شما پس از معاینه و انجام چندین آزمایش، بلفاریت و نوع آن را تشخیص می‌دهد. مراحل تشخیص بلفاریت به شرح زیر است:
- تشکیل پرونده ی پزشکی: پزشک در مورد علائم و سایر شرایط سلامتی برای تعیین عوامل خطراز شما سؤال می کند. وضعیت سلامت عمومی شما، بیماری‌های زمینه‌ای و داروهایی که مصرف می کنید بر تشخیص پزشک تاثیر می‌گذارد.
- معاینه پلک خارجی: چشم پزشک شما با انجام معاینه فیزیکی، شدت قرمزی، ترشح و تورم پلک‌ها را بررسی می‌کند. معمولا در معاینه ی چشم از یک منبع نور یا یک ابزار بزرگنمایی خاص استفاده می‌شود. ظاهر پلک ها و شدت قرمزی، ترشح و تورم آن‌ها تعیین کننده ی نوع و شدت بلفاریت است.
- کشت ترشحات: در موارد خاص، پزشک ممکن است از یک سواب برای جمع آوری نمونه ای از روغن یا پوسته ای که روی پلک شما تشکیل می شود استفاده کند. این نمونه به آزمایشگاه فرستاده شده و محتویات آن از نظر وجود باکتری، قارچ یا شواهدی از آلرژی تجزیه و تحلیل می‌گردد.
- آزمایش اشک: آزمایش اشک نیز یکی از مراحل تشخیص بلفاریت به شمار می‌آید. به دلیل ترشح غیرطبیعی روغن در اشک، لوبریکاسیون چشم مختل می‌گردد. در نتیجه چشم ها تحریک و علائمی مانند خشکی چشم و یا ریزش اشک بیش از حد ایجاد می شود. نمونه گیری از اشک می تواند تعیین کند که آیا خشکی چشم یکی از عوامل موثر در بلفاریت است یا خیر.
- بیوپسی پلک: به ندرت ممکن است پزشک شما برای رد سرطان پوست یا سایر سلول های غیر طبیعی نیاز به بیوپسی داشته باشد. پزشک پلک شما را با بی حسی موضعی بی حس می کند. سپس از یک سوزن برای نمونه برداری از سلول ها برای بررسی زیر میکروسکوپ استفاده می کند. ممکن است محل نمونه‌برداری کبود شود، اما جای زخم باقی نمی‌ماند.
بلفاریت چشم چگونه درمان می‌شود؟
اقدامات خودمراقبتی، مانند شستن چشم ها و استفاده از کمپرس گرم، می تواند به درمان بلفاریت کمک کند. اگر اقدامات خودمراقبتی کافی نبود،حتما به پزشک مراجعه نمایید. نوع درمان بلفاریت به علت آن بستگی دارد. پزشک پس از بررسی تورم پلک و نتایج آزمایش‌ها درمان‌هایی را تجویزمی‌کند که شامل برخی یا همه موارد زیر می‌باشد:
درمان بلفاریت با آنتی بیوتیک:
آنتی بیوتیک‌ها علائم را تسکین داده و عفونت باکتریایی را برطرف می کنند. این داروها به اشکال مختلفی از جمله قطره چشم، کرم و پماد موجود هستند. اگر آنتی بیوتیک های موضعی پاسخ ندادند، ممکن است پزشک آنتی بیوتیک خوراکی تجویز کند.
داروهای کنترل کننده‌ی التهاب:
از قطره یا پماد‌های استروئیدی برای کنترل التهاب در افرادی که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی دهند استفاده می‌شود. ممکن است پزشک شما آنتی بیوتیک و داروهای ضد التهابی را با هم تجویز کند.
درمان بیماری زمینه ای که بلفاریت را تشدید می‌کند.
بلفاریت ناشی از درماتیت سبورئیک، روزاسه یا سایر بیماری‌ها ممکن است با درمان بیماری زمینه ای کنترل شود. در برخی از انواع بلفاریت، خودمراقبتی در خانه ممکن است به تسکین علائم کمک کنند. اگر فکر می‌کنید بلفاریت دارید، از آرایش چشم اجتناب کنید. یک دستمال تمیز بردارید و آن را با آب گرم خیس کنید. آب اضافی را بگیرید و پارچه را روی پلک‌های خود قرار‌دهید. پوسته ها مرطوب می شوند و ترشحات چربی راحت‌تر پاک می‌شوند.
نکات مربوط به بلفاریت و درمان آن:
بلفاریت با علائم تورم، قرمزی و خارش پلک می تواند آزاردهنده باشد، اما مسری نیست و معمولا آسیب ماندگاری به چشم شما وارد نمی کند. اگر با وجود رعایت بهداشت، تمیز کردن و مراقبت منظم از ناحیه آسیب دیده همچنان علائم و نشانه‌های بلفاریت را دارید، برای بررسی وضعیت خود و دریافت درمان مناسب به کلینیک اپتومتری هاکان مراجعه کنید.
