ناهنجاری‌های چشمی مختلفی وجود دارند که می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند. یکی از این مشکلات، ناخنک چشم (پتریژیوم) است که اغلب در ناحیه سفید چشم به ویژه در نزدیکی قرنیه به وجود می‌آید. این حالت ممکن است بر روی دید فرد تأثیر بگذارد و یا باعث ناراحتی‌های دیگری مانند خشکی چشم، سوزش و خارش شود. در موارد شدیدتر، ممکن است نیاز به عمل جراحی برای حذف آن باشد. در این مقاله به بررسی عمل جراحی ناخنک چشم و مراقبت‌های پس از آن خواهیم پرداخت.
ناخنک چشم چیست؟
ناخنک چشم یک رشد غیرطبیعی بافت مخاطی است که به طور معمول از سطح سفید چشم (اسکلرا) به سمت قرنیه پیش می‌رود. این وضعیت معمولاً در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید، وزش باد، آلودگی هوا و عواملی از این دست به وجود می‌آید. در برخی موارد، ناخنک می‌تواند موجب تاری دید شود و اگر به قرنیه برسد، ممکن است منجر به اختلال در بینایی شود.
علائم ناخنک چشم
- قرمزی و التهاب در ناحیه چشم
- احساس سوزش، خارش و خشکی در چشم
- تورم و ضخامت بافت در ناحیه سفید چشم
- اختلال در دید در صورت پیشرفت ناخنک به قرنیه
- احساس وجود جسم خارجی در چشم
تشخیص ناخنک چشم
تشخیص ناخنک چشم معمولاً با معاینه بالینی توسط چشم‌پزشک انجام می‌شود. در موارد خاص، پزشک ممکن است برای ارزیابی دقیق‌تر از روش‌های تصویربرداری مانند اوکتالوسیپ یا اسکن سطح قرنیه استفاده کند.
درمان ناخنک چشم
در ابتدا، درمان‌های غیرجراحی مانند استفاده از قطره‌های چشمی ضد التهاب و مرطوب‌کننده‌ها ممکن است برای کاهش علائم ناخنک تجویز شود. اما در صورتی که علائم پیشرفت کرده یا دید فرد تحت تأثیر قرار گیرد، عمل جراحی به عنوان گزینه درمانی مورد نظر قرار می‌گیرد.
عمل جراحی ناخنک چشم
عمل جراحی ناخنک چشم، که به آن پتریژیومکتومی نیز گفته می‌شود، معمولاً یک عمل سرپایی است که به منظور حذف ناخنک از سطح چشم انجام می‌شود. مراحل این جراحی به شرح زیر است:
- بی‌حسی موضعی: قبل از شروع عمل، از داروهای بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن ناحیه چشم استفاده می‌شود.
- برداشتن ناخنک: پزشک با استفاده از ابزار جراحی مناسب، بافت ناخنک را به‌طور کامل از سطح چشم برداشته و آن را از بین می‌برد.
- قرار دادن گرافت: در برخی موارد، برای جلوگیری از بازگشت ناخنک، پزشک از گرافت‌های بافتی (مثلاً از ملتحمه چشم) برای پوشش دادن ناحیه برداشته شده استفاده می‌کند.
- بستن زخم: در پایان عمل، زخم‌های باقی‌مانده ممکن است با بخیه‌های ریز بسته شوند.
مراقبت‌های پس از عمل جراحی ناخنک
مراقبت‌های مناسب پس از عمل جراحی ناخنک برای بهبود سریع‌تر و جلوگیری از عوارض بسیار مهم هستند. برخی از نکات کلیدی در این زمینه عبارتند از:
- استفاده از داروهای تجویزی: پزشک ممکن است داروهایی مانند قطره‌های ضد التهاب یا آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عفونت و کاهش التهاب تجویز کند. این داروها باید طبق دستور پزشک استفاده شوند.
- استراحت و جلوگیری از فشار به چشم: پس از عمل جراحی، بیمار باید از فشار آوردن به چشم خود خودداری کند. این شامل مالیدن چشم یا برداشتن اشیاء از جلوی چشم است.
- استفاده از محافظ چشم: در برخی موارد، پزشک ممکن است توصیه کند که بیمار از محافظ چشم برای جلوگیری از آسیب دیدن چشم استفاده کند. این اقدام به‌ویژه در شب‌ها یا هنگام خوابیدن توصیه می‌شود.
- اجتناب از فعالیت‌های سنگین: به مدت چند هفته پس از عمل، بیمار باید از فعالیت‌های سنگین و ورزش‌هایی که ممکن است فشار زیادی به چشم وارد کند، خودداری کند.
- آب و هوای خشک و گرد و غبار: بیمار باید از قرار گرفتن در معرض شرایطی مانند آفتاب شدید، باد و گرد و غبار پرهیز کند تا از تحریک بیشتر چشم جلوگیری شود.
- کنترل و پیگیری پزشکی: بیمار باید طبق توصیه‌های پزشک برای ویزیت‌های دوره‌ای به مطب مراجعه کند تا پیشرفت بهبودی و عدم وجود عوارض بررسی شود.
- رژیم غذایی مناسب: مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین‌ها و مواد مغذی می‌تواند به فرآیند بهبودی کمک کند. به‌ویژه ویتامین‌های A و C برای سلامت چشم مفید هستند.
عوارض و مشکلات ممکن پس از جراحی
اگرچه جراحی ناخنک معمولاً ایمن است، اما ممکن است برخی عوارض در پی داشته باشد، از جمله:
- عفونت
- خونریزی
- بازگشت ناخنک (در برخی موارد نادر)
- التهاب و درد پس از عمل
- خشکی یا تحریک چشم
پیشگیری از ناخنک چشم
اگرچه نمی‌توان به‌طور کامل از بروز ناخنک جلوگیری کرد، اما می‌توان با رعایت مواردی مانند استفاده از عینک آفتابی و محافظت از چشم در برابر تابش مستقیم نور خورشید، کاهش قرار گرفتن در معرض باد و آلودگی، و استفاده از قطره‌های چشمی، از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
بهترین زمان برای جراحی ناخنک
بهترین زمان برای جراحی ناخنک چشم زمانی است که ناخنک به مرحله‌ای رسیده باشد که باعث ایجاد اختلالات جدی در بینایی یا ناراحتی‌های مستمر برای فرد شود. به‌طور کلی، زمان جراحی به شدت پیشرفت ناخنک و علائم آن بستگی دارد. برخی از نشانه‌هایی که نشان می‌دهند ممکن است جراحی لازم باشد، عبارتند از:
1-پیشرفت ناخنک به قرنیه
اگر ناخنک به اندازه‌ای رشد کند که به قرنیه برسد، می‌تواند به دید فرد آسیب بزند. در این صورت، جراحی برای برداشتن ناخنک ضروری است تا از تأثیر منفی آن بر بینایی جلوگیری شود.
2- ایجاد مشکلات بینایی
اگر ناخنک باعث تاری دید یا اختلال در تمرکز چشم شود، جراحی به‌عنوان درمان انتخابی توصیه می‌شود. ناخنک می‌تواند به‌طور مستقیم بر شفافیت قرنیه تأثیر بگذارد و به همین دلیل ممکن است دید فرد تحت تأثیر قرار گیرد.
3- علائم مزمن و ناراحتی‌های طولانی‌مدت
اگر ناخنک باعث ناراحتی‌های پیوسته مانند خشکی، سوزش، خارش یا احساس جسم خارجی در چشم شود که با درمان‌های دارویی تسکین پیدا نمی‌کند، ممکن است جراحی بهترین گزینه باشد.
4- بازگشت یا رشد دوباره ناخنک
در صورتی که ناخنک پس از درمان‌های غیرجراحی مانند قطره‌ها، دوباره رشد کند یا به سرعت پیشرفت کند، جراحی برای برداشتن آن و جلوگیری از عوارض بیشتر ضروری است.
5- عوامل محیطی و ریسک فاکتورهای خاص
افرادی که به‌طور مداوم در معرض تابش خورشید، باد یا آلودگی قرار دارند، ممکن است ناخنک در آن‌ها سریع‌تر پیشرفت کند. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است جراحی را زودتر توصیه کند تا از پیشرفت بیشتر آن جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری
عمل جراحی ناخنک چشم معمولاً یک روش مؤثر برای درمان این بیماری است و با رعایت مراقبت‌های پس از عمل، احتمال بازگشت ناخنک کاهش می‌یابد. مهم است که بیمار پس از جراحی به دستورالعمل‌های پزشک پایبند باشد تا از هرگونه عوارض احتمالی جلوگیری کرده و روند بهبودی خود را تسریع کند. همچنین، پیشگیری از قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض عوامل خطر مانند نور خورشید و آلودگی هوا می‌تواند به کاهش خطر بروز ناخنک در آینده کمک کند.
