آکادمی چشم پزشکی آمریکا گزارش می‌دهد که حدود 20 درصد از نوزادان با مجرای اشکی بسته به دنیا می‌آیند که به آن انسداد مجرای اشک نیز می‌گویند.
اشک از غدد اشکی تولید می‌شود که بالای چشمان فرد در دورترین سمت بینی قرار دارد. اشک‌ها از طریق مجاری اشک به داخل بینی وارد می‌شوند. انسداد می‌تواند در مجاری اشکی رخ دهد و مانع از تخلیه طبیعی اشک شود.
اشک نقش مهمی در بینایی افراد دارد. آنها با مرطوب نگه داشتن چشم‌ها و تامین اکسیژن به حفظ سلامت چشم‌ها کمک می‌کنند. همچنین با پوشاندن سطح چشم با آنتی بیوتیک‌های طبیعی و شستن مواد تحریک کننده یا مضر از چشم‌ها محافظت می‌کنند.
علائم انسداد مجرای اشک نوزادان:
به گفته چشم پزشکان برجسته، انسداد مجاری اشکی شایع‌ترین اختلال سیستم مجرای اشکی در نوزادان است.
نوزادان مبتلا به این بیماری معمولاً دارای علائم زیر هستند:
- ریزش اشک که در شرایط سرد یا باد یا سرماخوردگی نوزاد بدتر می‌شود.
- ریزش مداوم و بیش از حد اشک یا اپی فورا که اغلب در اثر تولید مازاد اشک، التهاب چشم و یا تخلیه ناکافی اشک از چشم بوجود می‌آید.
- خارج شدن موادی مخاطی از چشم که بسته به محل انسداد مجرای اشکی می‌تواند آبکی یا ترکیبی از مخاط و چرک باشد.
- فشار گوشه داخلی پلک پایین ممکن است ترشح این مواد را بیشتر کند.
- انسداد مجرای اشک در حدود 30 درصد مواقع هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
- این علائم ممکن است تا 3 هفتگی نوزاد ظاهر شود.
اگرچه ممکن است چشم‌های نوزاد پر از اشک باشد، اما مسدود شدن مجرای اشک معمولاً باعث ناراحتی کودک نمی‌شود اما اگر کودک دچار ناراحتی بود بهتر است او را نزد پزشک ببرید.
علت انسداد مجرای اشک نوزادان چیست؟
شایع‌ترین علت انسداد مجرای اشک در نوزادان این است که سیستم مجرای اشکی آنها به طور کامل رشد نکرده است. گاهی اوقات باریک بودن بیش از حد مجرای اشکی یا وجود شبکه بافتی در مجرا، مانع از خروج اشک به صورت عادی می‌شود. خوشبختانه این مشکل تا قبل از 1 سالگی برطرف می‌شود.
علت انسداد معمولا به دلایل زیر می باشد:
- دریچه انتهای مجرای پارگی به درستی باز نمی‌شود.
- منافذ پلک‌ها (پنتا) که معمولا اشک از آن سرازیر می‌شود، به درستی رشد نکرده است.
- مجاری اشک خیلی باریک هستند.
علت‌هایی که کمتر شایع است:
- عفونت‌هایی که باعث تورم در صورت می‌شوند و فشار زیادی بر مجاری اشکی وارد می‌کنند.
- استخوان بینی مسیر ورود اشک به بینی را مسدود می‌کند.
- پولیپ بینی
- کیست یا تومور
- آسیب به مجاری اشکی
تشخیص انسداد مجرای اشک نوزادان:
انجمن بینایی سنجی توصیه می‌کند نوزادان یک معاینه کامل چشم در 6 ماهگی داشته باشند. علائم مسدود شدن مجرای اشک در نوزادان زود شروع می‌شود و معمولاً قبل از 3 ماهگی کودک وجود دارد.
پزشکان برای تشخیص به دنبال علائم زیر هستند:
- پارگی بیش از حد
- یک حوض متورم از اشک در زیر چشم
- ترشح از چشم
- پوسته پوسته شدن چشم‌ها یا مژه‌ها بعد از خواب
- برآمدگی نزدیک گوشه چشم
- تورم، درد یا حساسیت در نزدیکی بینی
پزشک کودک را به طور کامل معاینه می‌کند تا مطمئن شود که سایر بیماری‌ها مسئول علائم نیستند.
پزشکان فشار چشم و سلامت قرنیه را در صورت ابتلا به گلوکوم نوزادی بررسی می‌کنند. همچنین به دنبال قرمزی، تورم و سوزش چشم خواهند بود تا ورم ملتحمه را رد کنند.
در بیشتر موارد انسداد مجرای اشکی در نوزادان بدون درمان در سال اول زندگی نوزاد برطرف می‌شود. در نتیجه، پزشکان تنها درمان محافظه کارانه را توصیه می‌کنند، در حالی که سلامت نوزاد را به دقت زیر نظر دارند. این باید 90 درصد انسداد مجرای اشکی را برطرف کند.
روش‌های درمان محافظه کارانه
برخی از پزشکان ممکن است ماساژ کیسه اشک را پیشنهاد کنند. همچنین ممکن است قطره‌های چشمی آنتی بیوتیکی را تجویز کنند، (اگر چشمان نوزاد ترشح زیادی داشته باشد) اما این مشکل اساسی را برطرف نمی‌کند.
روش‌های درمانی تهاجمی‌تر
در برخی موارد، مجرای اشکی با گذشت زمان و درمان محافظه کارانه باز نمی‌شود و پزشک باید از روش درمانی متفاوتی استفاده کند.
رایج‌ترین روش، جراحی است که در آن پزشک ابزار پزشکی را وارد مجرای اشک می‌کند تا انسداد را برطرف کند. برای نوزادان 6 ماهه یا کمتر، کاوش جراحی معمولاً بدون بیهوشی در مطب پزشک انجام می‌شود. برای کودکان کمی بزرگتر احتمال دارد که این عمل در اتاق عمل تحت بیهوشی عمومی انجام شود.
این روش به طور کلی حدود 10 دقیقه طول می‌کشد و میزان موفقیت آن 80 درصد است.
اگر پروب به طور کامل مشکل را حل نکند، ممکن است گزینه‌های درمانی اضافی شامل موارد زیر باشد:
- استفاده از استنت برای باز نگه داشتن مجاری
- استفاده از کاتتر بالون برای گشاد کردن مجاری
- تغییر ساختار حفره بینی برای ترویج زهکشی
- استفاده از آندوسکوپی بینی برای برداشتن کیست از مجرای اشکی
- استفاده از جراحی برای ایجاد یک سوراخ جدید در حفره بینی (اگرچه این امر در بزرگسالان شایع‌تر است).
ممکن است تا ۷ روز بعد از هر یک از این روش‌ها طول بکشد تا علائم کودک شروع به بهبود کند.
درمانهای خانگی انسداد مجرای اشک نوزادان
کمپرس گرم:
افراد می‌توانند کمپرس‌های داغ مانند یک پارچه گرم و مرطوب را به آرامی روی چشم‌ها قرار دهند تا علائم انسداد مجرای اشکی در نوزادان را کاهش دهند. برای این کار باید هر چند ساعت یکبار، پارچه یا حوله را با آب گرم خیس کرده و روی چشم کودک قرار دهید. سپس آنها را تمیز کنید.
یک پارچه نرم یا توپ پنبه‌ای را در آب گرم خیس کرده و به آرامی از آن برای تمیز کردن پوسته و ترشحات خشک شده از چشم کودک استفاده کنید. انجام این کار قبل از استفاده از قطره‌های چشمی آنتی بیوتیکی بسیار مهم است.
همیشه چشم نوزاد را از داخل، نزدیک بینی، به سمت بیرون پاک کنید. در صورت لزوم از یک توپ پنبه‌ای تازه یا قسمت متفاوتی از پارچه برای هر چشم استفاده کنید.
ماساژ درمانی:
ماساژ درمانی، راه‌حلی خانگی است که معمولاً پزشکان برای انسداد مجرای اشکی در نوزادان توصیه می‌کنند. یک چشم پزشک می‌تواند به افراد نشان دهد که چگونه از این روش برای خود یا فرزندشان برای باز کردن مجرای اشک استفاده کنند.
ماساژ چشم باید طوری باشد که به غدد اشکی فشار بیاید تا با تولید اشک، مخاطی که موجب انسداد مجاری شده است را برطرف کند. آکادمی چشم پزشکی پیشنهاد می‌کند که مجاری را با 10 ضربه دو بار در روز ماساژ دهید. برای نوزاد، بهتر است ماساژ انسداد مجرای اشکی در نوزادان را هنگام تعویض پوشک انجام دهید.
متخصصان اغلب استفاده از سواب پنبه‌ای را به جای انگشت توصیه می‌کنند، زیرا اندازه کوچکتر سواب، هدف قرار دادن کیسه اشک را آسان‌تر می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
انجمن بینایی سنجی آمریکا توصیه می‌کند همه نوزادان در شش ماهگی یک معاینه کامل چشم داشته باشند حتی اگر هیچ مشکلی مشهود نباشد. اگر نگرانی‌هایی در مورد سلامت چشم نوزاد وجود دارد فورا به پزشک مراجعه کنید.
درمان سریع نوزاد می‌تواند خطر عفونت و نیاز به روش‌های تهاجمی‌تر را در آینده کاهش دهد.
انسداد مجرای اشک در نوزادان چقدر شایع است؟
انسداد مجرای اشکی در نوزادان بسیار شایع است و تقریباً از هر 5 نوزاد تازه متولد شده یک نفر به این مشکل مبتلا می‌شود. معمولاً نوزادان به این دلیل به این مشکل مبتلا می‌شوند که مجرای اشکی نوزادان تا زمان تولد به طور کامل رشد نکرده است. انسداد مجرای اشک می‌تواند فقط یک چشم یا هر دو چشم را تحت تاثیر قرار دهد. ناهنجاری‌های چشم یا پلک نیز می‌تواند باعث انسداد مجاری اشک در نوزادان شود، اما این بسیار نادر است.
مجاری اشکی برای چیست؟
سطح چشم توسط مایع آبکی اشک مرطوب نگه داشته می‌شود. این کار برای جلوگیری از هر گونه آسیب به سطح حساس چشم صورت می‌گیرد. اشک به حذف هرگونه گرد و غبار یا آلودگی از سطح چشم کمک می‌کند. اشک‌ها در غددی به نام غدد اشکی ساخته می‌شوند که درست بالای گوشه بیرونی چشم، زیر ابرو قرار دارند. غدد اشکی به طور مداوم مقدار کمی اشک تولید می‌کنند که به چشم می‌ریزد.
وقتی پلک می‌زنیم، پلک اشک را در تمام سطح چشم پخش می‌کند. هر گونه اشک اضافی با عبور از کانال‌های کوچک مجرای اشکی از چشم خارج می‌شود و به داخل بینی می‌رود. همچنین غدد ریز به نام غدد میبومین در پلک‌ها وجود دارد که مقدار کمی مایع روغنی می‌سازد. این مایع روغنی به محافظت از سطح چشم نیز کمک می‌کند.
نتیجه گیری
انسداد مجاری اشک در نوزادان به طور کلی خود به خود برطرف می‌شود. اگر چشم‌های نوزاد بسیار آبریزش دارد، ترشح دارد یا به نظر غیرعادی اشک می‌ریزد و هیچ دلیلی وجود ندارد، مراجعه به پزشک ضروری است. علاوه بر این، از آنجا که مجرای اشک مسدود شده در نوزاد به طور معمول باعث درد کودک نمی‌شود، توصیه می‌شود اگر نوزاد علائم ناراحتی نشان می‌دهد یا به طور غیرعادی به نور حساس است، به پزشک مراجعه کنید.
