دیابت می تواند به مرور زمان به چشم آسیب برساند و باعث از دست دادن بینایی و حتی نابینایی شود. خوشبختانه با کنترل دیابت و معاینه منظم چشم می توانید به جلوگیری از مشکلات بینایی و جلوگیری از بدتر شدن آن کمک کنید.
بیماری های چشمی که می توانند افراد دیابتی را تحت تاثیر قرار دهند شامل رتینوپاتی دیابتی، ادم ماکولا (که معمولا همراه با رتینوپاتی دیابتی ایجاد می شود)، آب مروارید و گلوکوم است. همه می توانند منجر به از دست دادن بینایی شوند، اما تشخیص زودهنگام و درمان می تواند کمک زیادی به محافظت از بینایی و عدم کاهش بینایی شما کند.
رتینوپاتی دیابتی:
این بیماری شایع چشمی علت اصلی نابینایی در بزرگسالان است. رتینوپاتی دیابتی زمانی ایجاد می شود که قند خون بالا به رگ های خونی در شبکیه (لایه سلول های حساس به نور در پشت چشم) آسیب می رساند. رگ های خونی آسیب دیده می توانند متورم شوند و نشت کنند و باعث تاری دید یا توقف جریان خون شوند. گاهی اوقات رگ های خونی جدید رشد می کنند، اما طبیعی نیستند و می توانند باعث مشکلات بینایی بیشتر شوند. رتینوپاتی دیابتی معمولاً هر دو چشم را درگیر می کند.
عوامل خطر برای رتینوپاتی دیابتی:
هر فرد مبتلا به دیابت نوع 1، نوع 2 یا حاملگی (دیابت در دوران بارداری) می تواند به رتینوپاتی دیابتی مبتلا شود. هر چه مدت طولانی تری دیابت داشته باشید، احتمال ابتلا به آن بیشتر می شود. همچنین موارد زیر می تواند عوامل خطر را افزایش دهند:
- فشار خون و کلسترول بسیار بالا
- سیگار کشیدن
- نژاد یا قومیت
مراحل رتینوپاتی دیابتی:
رتینوپاتی دیابتی دارای 2 مرحله اصلی است:
1-مرحله اولیه (غیر تکثیر کننده):
دیواره های عروق خونی در شبکیه ضعیف شده و برآمده می شوند و کیسه های کوچکی را تشکیل می دهند. این کیسه ها می توانند خون و مایعات دیگر را نشت کنند که می تواند باعث تورم بخشی از شبکیه به نام ماکولا شود و دید شما را مختل کند. ادم ماکولا شایع ترین علت نابینایی در افراد مبتلا به رتینوپاتی دیابتی است. حدود نیمی از افراد مبتلا به رتینوپاتی دیابتی دچار ادم ماکولا می شوند.
2-مرحله پیشرفته (پرولیفراتیو):
در این مرحله شبکیه شروع به رشد عروق خونی جدید می کند. این عروق جدید شکننده هستند و اغلب به داخل زجاجیه (ژل شفاف بین عدسی و شبکیه) خونریزی می کنند. با خونریزی جزئی، ممکن است چند نقطه تیره را مشاهده کنید که در بینایی شما شناور است. اگر خونریزی زیاد باشد، ممکن است دید شما کاملا مسدود شود. ممکن است در مراحل اولیه علائم را متوجه نشوید. به همین دلیل بسیار مهم است که حداقل یک بار در سال معاینه اتساع چشم انجام دهید تا در اوایل زمانی که درمان مؤثرتر است، مشکلات چشمی تشخیص داده شود.
علائم در مرحله پیشرفته می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تاری دید
- نقاط یا اشکال تیره در دید
- مشکل در دیدن رنگ ها
- مناطق تاریک یا خالی در دید شما
- از دست دادن بینایی
نحوه تشخیص رتینوپاتی دیابتی:
در طول معاینه چشم، چشم پزشک بررسی می‌کند که جزئیات حروف یا علائم را از راه دور چقدر خوب می‌بینید. پزشک همچنین به شبکیه و داخل چشم شما نگاه می‌کند و ممکن است از رنگ برای آشکار کردن رگ‌های خونی نشتی استفاده کند. اگر مشخص شود که مبتلا به رتینوپاتی دیابتی هستید، ممکن است چشم پزشک بخواهد بینایی شما را بیشتر از یک بار در سال بررسی کند.
اگر دیابت نوع 2 در شما تشخیص داده شد، باید فوراً از نظر رتینوپاتی دیابتی بررسی شوید. اگر دیابت نوع 1 دارید، باید بصورت منظم توسط پزشک وضعیت شما بررسی شود. هر چه زودتر برای رتینوپاتی دیابتی تحت درمان قرار بگیرید، این درمان بهتر عمل خواهد کرد. اگر متوجه تغییراتی در بینایی خود شدید، به خصوص اگر به طور ناگهانی رخ دهد، سریعا به پزشک مراجعه کنید. تغییرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تار شدن
- لکه بینی
- نقاط کور
- اعوجاج
- مشکل در خواندن یا انجام کارهای جزئی
درمان رتینوپاتی دیابتی:
درمان رتینوپاتی دیابتی می تواند آسیب به چشم را ترمیم کند و حتی از نابینایی در اکثر افراد جلوگیری کند. درمان می تواند قبل از اینکه بینایی شما تحت تاثیر قرار گیرد شروع شود، که به جلوگیری از کاهش بینایی کمک می کند. گزینه های درمانی عبارتند از:
- لیزر درمانی که مانعی از بافت اسکار ایجاد می کند که رشد رگ های خونی جدید را کند می کند.
- داروهایی به نام مهارکننده های VEGF که می توانند رتینوپاتی دیابتی را کند یا معکوس کنند.
- برداشتن تمام یا بخشی از زجاجیه (ویترکتومی)
- اتصال مجدد شبکیه (برای جداشدگی شبکیه، عارضه رتینوپاتی دیابتی)
- تزریق داروهایی به نام کورتیکواستروئید
سایر بیماری های چشمی که باعث کاهش بینایی می شوند:
آب مروارید:
آب مروارید کدر شدن عدسی طبیعی چشم شماست. اگرچه عدسی‌های همه افراد با افزایش سن کدر می‌شود، افراد مبتلا به دیابت بیشتر در معرض آب مروارید قرار دارند و در سنین پایین تری به آن دچار می شوند. یکی از دلایل این است که قند خون بالا می تواند باعث ایجاد رسوب در لنزها و کدر شدن آنها شود.
سایر عوامل خطر شامل فشار خون بالا، چاقی، قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور خورشید در طول زمان و سیگار کشیدن است.
جراحی تنها راه برای درمان آب مروارید است، اما معمولاً نیازی به جراحی فوری ندارید. استفاده از نورهای روشن‌تر در خانه و عینک‌های آفتابی ضد اشعه در بیرون می‌تواند در مراحل اولیه کمک کند. اگر آب مروارید شما مانع انجام فعالیت های روزمره شود، ممکن است زمان جراحی فرا رسیده باشد. خوشبختانه جراحی آب مروارید بسیار ایمن و بی خطر است و اکثر مردم بعد از آن بینایی بهتری دارند!
گلوکوم:
گلوکوم گروهی از بیماری های چشمی است که به عصب بینایی آسیب می رساند، معمولاً به دلیل فشار زیاد در چشم ایجاد می شود. بسیاری از انواع گلوکوم علائمی ندارند و از دست دادن بینایی می تواند آنقدر آهسته اتفاق بیفتد که شما متوجه آن نشوید. افراد مبتلا به دیابت دو برابر بیشتر در معرض ابتلا به گلوکوم با زاویه باز، قراردارند. سایر عوامل خطر عبارتند از: داشتن سابقه خانوادگی گلوکوم و سن بالای 60 سال .
دیابت همچنین می تواند باعث گلوکوم نئوواسکولار شود. این اتفاق گاهی در رتینوپاتی دیابتی رخ می دهد که رگ های خونی جدید و غیر طبیعی روی عنبیه (قسمت رنگی چشم) رشد می کنند. رگ های جدید می توانند جریان مایع خارج از چشم را مسدود کنند که باعث افزایش فشار چشم می شود.
راهی برای پیشگیری از گلوکوم وجود ندارد، اما درمان می تواند به جلوگیری از بدتر شدن آن کمک کند. به همین دلیل است که تشخیص زودهنگام گلوکوم بسیار مهم است. گزینه های درمانی شامل دارو، لیزر درمانی و جراحی است.
پیشگیری یا به تاخیر انداختن بیماری های چشمی:
با این مراحل می توانید از بینایی خود محافظت کنید و احتمال ریسک مشکلات بینایی را کاهش دهید:
- حداقل یک بار در سال یک معاینه چشم انجام دهید تا چشم پزشک شما بتواند هر گونه مشکلی را در اوایل، زمانی که قابل درمان است تشخیص دهد.
- سطح قند خون خود را تا حد امکان در محدوده نرمال نگه دارید. با گذشت زمان، قند خون بالا نه تنها به رگ های خونی چشم شما آسیب می رساند، بلکه می تواند بر شکل لنز شما نیز تاثیر بگذارد و دید شما را تار کند.
- فشار خون و سطح کلسترول خود را در محدوده نرمال نگه دارید تا خطر ابتلا به بیماری های چشمی و کاهش بینایی را کاهش دهید. همچنین برای سلامتی شما به طور کلی خوب است!
- ترک سیگار خطر ابتلا به بیماری های چشمی مرتبط با دیابت را کاهش می دهد و از بسیاری جهات دیگر نیز سلامت شما را بهبود می بخشد.
- فعال بدنی و ورزش، فعالیت بدنی از چشمان شما محافظت می کند و به شما در کنترل دیابت کمک می کند.
نتیجه گیری:
مشکلات چشمی در افراد مبتلا به دیابت رایج است، اما درمان به موقع می تواند بسیار موثر باشند. فقط چشم پزشک شما می تواند بیماری های چشمی را تشخیص دهد، بنابراین حداقل سالی یک بار معاینه چشم را انجام دهید. هرچه زودتر مشکلات چشمی شناسایی و درمان شوند، برای بینایی شما بهتر است.
