خشکی چشم یک بیماری شایع است و زمانی رخ می‌دهد که اشک‌ها قادر به فراهم کردن رطوبت کافی برای چشم‌ها نیستند. اشک می‌تواند به دلایل زیادی نامتعادل و ناپایدار شود برای مثال، اگر چشم نتواند اشک کافی تولید کند یا اشک بی‌کیفیت تولید کند، ممکن است خشکی چشم رخ دهد. این ناپایداری اشک منجر به التهاب و آسیب سطح چشم می‌شود. در ادامه علت اصلی خشکی چشم و راه‌های درمان آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
خشکی چشم باعث احساس ناراحتی، سوزش و خارش در چشم می‌شود البته ممکن است در شرایط خاصی مانند هواپیما، اتاقی با تهویه مطبوع، دوچرخه سواری یا پس از چند ساعت نگاه کردن به صفحه کامپیوتر هم خشکی چشم را تجربه کنید.
علائم و نشانه‌های خشکی چشم:
علائم و نشانه‌هایی که معمولاً هر دو چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهند، شامل موارد زیر است:
- احساس سوزش و خراش در چشم
- مخاط رشته‌ای در داخل یا اطراف چشم
- حساسیت به نور
- قرمزی چشم
- احساس وجود جسم خارجی در چشم
- مشکل در استفاده از لنزهای تماسی
- مشکل در رانندگی در شب
- آبریزش چشم (که پاسخ بدن به تحریک خشکی چشم است)
- تاری دید یا خستگی چشم
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم و نشانه‌های طولانی مدت خشکی چشم، از جمله چشم‌های قرمز، تحریک شده، خسته یا دردناک دارید باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک می‌تواند اقداماتی را انجام دهد تا علت اصلی خشکی چشم را تشخیص دهد.
علت خشکی چشم:
خشکی چشم به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود که لایه اشک سالم را مختل می‌کند. لایه اشک دارای سه لایه است: چربی، آب و مخاط. این ترکیب معمولا سطح چشم را روان، صاف و شفاف نگه می‌دارد. مشکلات مربوط به هر یک از این لایه‌ها می‌تواند باعث خشکی چشم شود.
دلایل اختلال عملکرد لایه اشک بسیار زیاد است، از جمله تغییرات هورمونی، بیماری خود ایمنی، غدد ملتهب پلک یا بیماری آلرژیک چشم. برای برخی افراد، علت خشکی چشم کاهش تولید اشک یا افزایش تبخیر اشک است. خشکی چشم زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به تولید آب کافی (مایع آبی) نباشد.
برخی شرایط پزشکی از جمله سندرم شوگرن، بیماری آلرژیک چشم، آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسکلرودرمی، بیماری پیوند علیه میزبان، سارکوئیدوز، اختلالات تیروئید یا کمبود ویتامین ای هم باعث خشکی چشم می‌گردد.
برخی داروها، از جمله آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضد احتقان، درمان جایگزینی هورمونی، داروهای ضد افسردگی و داروهای فشار خون بالا، آکنه، کنترل بارداری و بیماری پارکینسون نیز در خشکی چشم نقش دارند.
برخی از انواع جراحی‌های چشم با لیزر ممکن است باعث تولید اشک کمتر و در نتیجه خشکی چشم شوند. اگرچه علائم خشکی چشم مربوط به این روش معمولا موقتی است.
علل شایع افزایش تبخیر اشک عبارتند از:
- اختلال غدد میبومین
- پلک زدن کمتر (که تمایل دارد با شرایط خاصی مانند بیماری پارکینسون رخ دهد یا زمانی که در حین فعالیت‌های خاصی مانند مطالعه، رانندگی یا کار با رایانه هستید)
- مشکلات پلک مانند چرخش پلک‌ها به بیرون (اکتروپیون) و چرخش پلک‌ها به داخل (انتروپیون)
- آلرژی چشم
- مواد نگهدارنده در قطره‌های چشمی موضعی
- باد، دود یا هوای خشک
- کمبود ویتامین ای
عوامل خطر:
عواملی که احتمال خشکی چشم را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- سن بالای 50 سال: تولید اشک با افزایش سن کاهش می‌یابد در نتیجه خشکی چشم در افراد بالای 50 سال شایع‌تر است.
- جنسیت: کمبود اشک در زنان بیشتر دیده می‌شود، به خصوص اگر تغییرات هورمونی ناشی از بارداری، مصرف قرص‌های ضد بارداری یا یائسگی را تجربه کنند.
- نداشتن رژیم غذایی مناسب: کمبود ویتامین ای که در جگر، هویج و کلم بروکلی یافت می‌شود. کمبود اسیدهای چرب امگا 3 که در ماهی، گردو و روغن‌های گیاهی وجود دارد.
- استفاده از لنزهای تماسی یا داشتن سابقه جراحی انکساری: گاهی اوقات هنگام استفاده از لنزهای چشمی، چشمان فرد خشک می‌شوند. سندرم چشم‌های خشک کمی با خشکی چشم ناشی از استفاده از لنزهای چشمی متفاوت است، زیرا در خشکی ناشی از لنزهای چشمی، لایه نازک مواد لنز روی قرنیه فرد باعث محدود شدن رسیدن اکسیژن به چشم می‌شود. بدون یک جریان ثابت اکسیژن، چشم‌ها دچار کمبود اشک طبیعی می‌شوند.
- کشیدن سیگار: سیگار کشیدن ارتباط مستقیمی با بروز بیماری‌های چشمی مثل خشکی چشم، آب مروارید، دژنراسیون وابسته به سن ماکولا دارد.
عوارض خشکی چشم:
افرادی که خشکی چشم دارند ممکن است این عوارض را تجربه کنند:
- عفونت‌های چشمی: اشک از سطح چشم در برابر عفونت محافظت می‌کند. بدون اشک کافی، ممکن است خطر عفونت چشم افزایش پیدا کند.
- آسیب به سطح چشم: در صورت عدم درمان، خشکی شدید چشم ممکن است منجر به التهاب چشم، ساییدگی سطح قرنیه، زخم قرنیه و از دست دادن بینایی شود.
- کاهش کیفیت زندگی: خشکی چشم می‌تواند انجام فعالیت‌های روزمره مانند مطالعه را دشوار کند.
راه‌های درمان خشکی چشم:
اگر چشم دچار خشکی می‌شود، باید موقعیت‌هایی را مورد بررسی قرار داد که باعث علائم آن می‌شود. سپس راه‌هایی برای اجتناب از این موقعیت‌ها پیدا کرد تا از علائم خشکی چشم جلوگیری شود.
بهتر است برای جلوگیری از خشکی چشم موارد زیر را رعایت کنید:
- از وزش هوا در چشم خودداری کنید. سشوار، بخاری ماشین، کولر یا پنکه را به سمت چشمان خود هدایت نکنید.
- هوای محیط را مرطوب کنید. در زمستان، یک مرطوب کننده می‌تواند رطوبت را به هوای خشک داخل خانه اضافه کند.
- از عینک آفتابی یا سایر عینک‌های محافظ استفاده کنید. برای جلوگیری از باد و هوای خشک می‌توان سپرهای ایمنی را به قسمت بالایی و کناری عینک اضافه کرد.
- در طول کارهای طولانی مدت استراحت چشمی داشته باشید. اگر در حال مطالعه یا انجام کار دیگری هستید که نیاز به تمرکز بینایی دارد، استراحت‌های دوره‌ای چشم را انجام دهید. برای چند دقیقه چشمان خود را ببندید. یا برای چند ثانیه مکرر پلک بزنید تا اشک‌هایتان به طور یکنواخت روی چشمانتان پخش شود.
- از محیط خود آگاه باشید. هوا در ارتفاعات، مناطق بیابانی و هواپیماها می‌تواند بسیار خشک باشد. اگر در چنین محیطی قرار گرفتید چشمان خود را به مدت چند دقیقه مدام ببندید و باز کنید. این کار می‌تواند برای به حداقل رساندن تبخیر اشک مفید باشد.
- صفحه کامپیوتر خود را زیر سطح چشم قرار دهید. اگر صفحه نمایش رایانه شما بالاتر از سطح چشم باشد، برای مشاهده صفحه، چشمان خود را بیشتر باز می‌کنید. صفحه نمایش رایانه خود را زیر سطح چشم قرار دهید تا چشمان خود را به این اندازه باز نکنید. این ممکن است به کاهش تبخیر اشک در بین پلک زدن کمک کند.
- سیگار را ترک کنید و از دود سیگار خودداری کنید. اگر سیگار می‌کشید، از پزشک خود بخواهید تا یک استراتژی برای ترک سیگار طراحی کند. اگر سیگار نمی‌کشید، از افراد سیگاری دوری کنید. دود می‌تواند علائم خشکی چشم را بدتر کند.
- به طور مرتب از اشک مصنوعی استفاده کنید. اگر خشکی چشم مزمن دارید، حتی زمانی که چشمانتان احساس خشکی ندارند هم از قطره‌های چشمی استفاده کنید تا آنها را به خوبی مرطوب نگه دارید.
منبع: Dry eyes
